Nằm lặng lẽ bên Quốc lộ 1A, thôn Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận mang dáng vẻ bình dị như bao làng Chăm khác trên dải đất miền Trung đầy nắng gió. Ít ai biết rằng, ẩn mình sau vẻ ngoài giản đơn ấy là cả một câu chuyện lịch sử đầy bí ẩn về báu vật của công chúa Chăm cũng như kho báu của hoàng tộc Chăm, được gìn giữ bởi dòng dõi của công chúa Palei Canar (tên gọi của người Chăm về thôn Tịnh Mỹ).
Bước vào căn nhà hai tầng nhuốm màu thời gian của ông Lư Quốc Thiện, hậu duệ đời thứ 5 của hoàng tộc Chăm, chúng ta như được quay ngược thời gian, trở về quá khứ huy hoàng của vương triều Champa xưa.
Hành trình trở về của báu vật hoàng gia
Câu chuyện về kho báu của công chúa Nguyễn Thị Thềm (hay còn gọi là Nai Thềm) bắt đầu từ thời kỳ chiến loạn, khi các vị vua Chăm phải chạy trốn khỏi kinh thành, mang theo cả báu vật hoàng gia lên vùng rừng núi phía Tây để lánh nạn. Trên đường đi, họ đã tin tưởng giao phó kho báu cho các cộng đồng dân tộc thiểu số Raglai và Churu cất giữ.
Như một lời thề giữ trọn niềm tin với vua Chăm, đồng bào Raglai và Churu đã vượt qua muôn vàn khó khăn, nguy hiểm để gìn giữ báu vật suốt hàng trăm năm. Thậm chí, người Churu ở vùng Tà Năng, tỉnh Lâm Đồng còn lập nên hai ngôi đền Sop và Krayo để thờ cúng và bảo vệ kho báu.
Cho đến khi đất nước hòa bình, biết tin bà Nguyễn Thị Thềm là hậu duệ của hoàng tộc Chăm, người Raglai đã làm lễ xin thần núi, mang kho báu xuống trao trả cho gia đình bà.
Báu vật của công chúa Chăm – minh chứng cho một thời huy hoàng
Trong số hơn 100 cổ vật được tìm thấy, nổi bật nhất là chiếc vương miện của vua Pô Klong Mơhnai – vị vua thứ 14 của tiểu quốc Panduranga. Chiếc vương miện được làm bằng vàng nguyên khối, cao 19,5cm, đường kính 19,5cm, chạm khắc tinh xảo hình ảnh thần rắn Makara – biểu tượng linh thiêng trong văn hóa Chăm.
Bên cạnh vương miện, kho báu còn có rất nhiều hiện vật quý giá khác như:
- Búi tóc của hoàng hậu Pô Bia Som: Là hiện vật vô cùng ý nghĩa, thể hiện sự tôn kính và lòng thành kính của người Chăm đối với người phụ nữ quyền quý nhất đất nước.
- Kiếm trận, đồ gia dụng, hoàng bào, xiêm y: Mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm, được chế tác tinh xảo, cầu kỳ, bằng nhiều chất liệu quý như vàng, bạc, đồng, ngà voi, đá…
- Các hộp (klong) lưu giữ mảnh xương trán của các thành viên hoàng gia: Theo tục lệ của người Chăm, sau khi qua đời, mảnh xương trán của người đã khuất sẽ được lưu giữ trong những chiếc hộp đặc biệt.
- Sắc phong của chúa Nguyễn và vua Nguyễn: Minh chứng cho mối quan hệ giao thoa văn hóa giữa người Chăm và người Việt.
Từ báu vật hoàng gia đến di sản văn hóa quốc gia
Với lòng tự hào dân tộc và mong muốn gìn giữ di sản của cha ông, gia đình ông Lư Quốc Thiện đã gìn giữ kho báu hoàng tộc Chăm một cách cẩn thận, chu đáo qua nhiều thế hệ.
Năm 1993, bộ di sản của hoàng tộc Chăm đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Từ năm 2024, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận sẽ phối hợp cùng gia đình ông Lư Quốc Thiện và ngành du lịch tổ chức tour tham quan, khám phá văn hóa Chăm, trong đó “kho báu” của hoàng tộc Chăm là điểm nhấn.
Đây là cơ hội để du khách gần xa được chiêm ngưỡng những báu vật vô giá của hoàng gia Champa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Chăm trên vùng đất Bình Thuận nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung.
Bạn đã sẵn sàng cho hành trình khám phá kho báu của công chúa Chăm? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn với ceds.edu.vn !